Opryski w ogrodzie – kiedy i jak stosować środki ochrony roślin?

Nawet najlepsza pielęgnacja roślin i odpowiedni dobór stanowiska nie zabezpieczą naszego ogrodu przed chorobami czy atakami szkodników. Aby odpowiednio chronić rośliny, warto wiedzieć, kiedy i jak stosować opryski.

Z tego artykułu dowiesz się:

• kiedy najlepiej wykonywać opryski w ogrodzie,
• jakie są rodzaje środków ochrony roślin i jak je stosować,
• czy można stosować opryski ekologiczne,
• jak bezpiecznie przygotować roztwór opryskowy,
• jakie błędy popełnia się najczęściej przy opryskach,
• jak chronić rośliny przed chorobami i szkodnikami.

Jakie opryski stosować w ogrodzie i w jakich sytuacjach?

Środki ochrony dobieramy do konkretnego problemu, rodzaju rośliny oraz pory roku. Dopiero po zidentyfikowaniu szkodnika lub choroby rozpoczynamy właściwy oprysk roślin. Wyróżniamy:

• chemiczne środki – to najskuteczniejsze środki ochrony roślin, ale wymagają szczególnej ostrożności,
• biologiczne preparaty – np. z bakterii czy wirusów atakujących konkretne szkodniki,
• ekologiczne opryski – np. wyciągi z pokrzywy, czosnku czy środki na bazie olejów roślinnych.

Opryski ekologiczne są najbezpieczniejsze ze wszystkich środków ochrony – możemy stosować je więc częściej, zwłaszcza w ogrodzie warzywnym. Świetnie sprawdzają się w profilaktycznym działaniu, ale niekoniecznie w sytuacji, gdy choroba lub szkodniki zaatakowały już nasze rośliny. Wtedy najlepszym rozwiązaniem będzie zastosowanie specjalistycznych oprysków.

Najczęstszymi zagrożeniami dla ogrodów są:

1. Mszyce – to jedne z najczęstszych szkodników w ogrodach. Atakują niemal wszystkie rośliny – róże, warzywa, krzewy owocowe. Objawem są zdeformowane liście i obecność lepkiej spadzi. 

Oprysk na mszyce: Insektycydy – np. na bazie pyretryny lub acetamiprydu.

1. Przędziorki – te mikroskopijne roztocza powodują żółknięcie i zasychanie liści, szczególnie w czasie upałów. Często atakują ogórki, pomidory i rośliny ozdobne. Oprysk na przędziorki: Akaracydy – np. z abamektyną.
2. Mączniak prawdziwy i rzekomy – objawia się białym, mączystym nalotem na liściach – często pojawia się na różach, winorośli, dyniowatych. 

Oprysk na mączniaka: Fungicydy siarkowe lub na bazie triazoli

1. Rdza – choroba grzybowa objawiająca się pomarańczowymi lub brązowymi plamami na spodzie liści – często występuje na porzeczkach, malinach i roślinach ozdobnych. 

Oprysk na grzyby: Preparaty grzybobójcze zawierające miedź lub siarkę.

1. Zgnilizna (szara pleśń, zgnilizna twardzikowa) – najczęściej atakuje truskawki, pomidory, sałaty. Objawia się miękkimi, gnijącymi plamami i szarym nalotem pleśni. 

Oprysk na zgniliznę: Fungicydy kontaktowe i układowe (np. na bazie iprodionu, kaptanu)

Jak prawidłowo przygotować oprysk?

To, czy oprysk przyniesie zamierzone efekty zależy głównie od tego, jak go przygotujemy. Zarówno zbyt duże, jak i zbyt małe stężenie środka ochrony może nie być skuteczne lub wręcz szkodliwe – dla roślin, ludzi, zwierząt i środowiska. 

Sprawdź, jak przeprowadzić oprysk:

1. Dokładne zapoznanie się z etykietą – każdy środek ochrony roślin ma szczegółową instrukcję stosowania. Znajdziemy tam informacje o zalecanej dawce na litr wody, czasie stosowania, przeciwwskazaniach oraz środkach ostrożności. Nigdy nie należy przygotowywać oprysku „na oko”. Nawet niewielkie przekroczenie dawki może spalić liście lub zanieczyścić glebę!

2. Precyzyjne odmierzanie dawki – najlepiej za pomocą miarki, strzykawki do płynów czy wagi kuchennej. W pierwzej kolejności zawsze mieszamy środek z niewielką ilością wody, tworząc koncentrat, a dopiero później uzupełnia się go odpowiednią ilością wody.

3. Używanie czystego sprzętu – opryskiwacz powinien być dokładnie umyty przed każdym użyciem. Resztki innych środków mogą wejść w reakcję chemiczną z nowym preparatem, a to zmniejszy jego skuteczność lub nawet zwiększy toksyczność.

Jak nie zaszkodzić sobie, roślinom i owadom? Czyli zasady bezpieczeństwa podczas stosowania oprysków

Podczas przygotowywania i stosowania oprysków należy użyć rękawic gumowych, maseczki ochronnej oraz okularów. Nie zapomnijmy o odzieży z długim rękawem. Ostrożności nigdy za wiele – zadbajmy o to, aby w pobliżu nie było dzieci czy zwierząt. Opryski najlepiej przygotować na zewnątrz lub w dobrze wentylowanym miejscu. Wybierajmy pogodę bezwietrzną i bezdeszczową – najlepiej wczesny poranek lub późne popołudnie.

Zasady bezpiecznego przeprowadzania oprysków w pigułce:

• unikamy przeprowadzania oprysków w pełnym słońcu oraz tuż przed deszczem – środek może się zmyć lub doprowadzić do uszkodzeń liści przez słońce (fitotoksyczność).
• nie przeprowadzamy zabiegów ochronnych w godzinach, w których aktywne są owady pożyteczne, np. pszczoły – najlepiej pryskać wcześnie rano lub wieczorem,
• nie stosujemy oprysków na wietrze – możesz niechcący opryskać siebie albo sąsiednie rośliny.
• nie przekraczaj dawek – więcej nie znaczy lepiej!

Opryski prewencyjne i interwencyjne – kiedy najlepiej je wykonać?

Opryski najlepiej wykonywać wczesną wiosną jako zabieg prewencyjny – zanim pojawią się pierwsze objawy choroby czy ślady obecności szkodników. Jesienne opryski (np. przeciwgrzybiczne) z kolei zabezpieczą rośliny przed zimą. Oczywiście zabiegi wykonujemy także od razu po zauważeniu objawów – natychmiastowa reakcja jest bardzo ważna! Dobrą praktyką jest prowadzenie dziennika oprysków – zapisywanie dat, użytych środków i efektów. Taki harmonogram pomaga nam uniknąć powtórnego przeprowadzenia zabiegów i ocenić efekty po zastosowaniu danego środka ochrony.

Rada eksperta: opryski na chwasty i szkodniki powinny być dostosowane do ich cyklu życia. Inaczej będą nieskuteczne.

Jaki opryskiwacz do ogrodu wybrać? Ręczny, ciśnieniowy czy plecakowy?

Stosowanie odpowiednich oprysków dla danych roślin to połowa sukcesu. Musimy także pamiętać o prawidłowym opryskiwaczu. Poniżej znajdziesz charakterystykę najczęściej wybieranych modeli w ogrodnictwie:

• Opryskiwacz ręczny to najmniejszy i najprostszy typ opryskiwacza, który swoją budową przypomina butelkę z atomizerem. Świetnie sprawdzi się przy opryskach roślin balkonów, niewielkich rabat kwiatowych, pojedynczych roślin doniczkowych lub ziół. Jest lekki, poręczny, zazwyczaj o pojemności od 500 ml do 2 litrów. 
• Opryskiwacz ciśnieniowy jest najczęściej wybierany przez właścicieli przydomowych ogrodów. Wyposażony w pompkę do wytwarzania ciśnienia i dyszę umożliwiającą precyzyjne rozpylanie – zapewnia komfortową pracę i większy zasięg niż model ręczny. Opryskiwacz ciśnieniowy przeważnie występuje o pojemnościach od 3 do 10 litrów. Warto użyć go w przypadku oprysku warzywników, rabat, krzewów czy małych drzewek. 
• Opryskiwacz plecakowy to najlepszy wybór dla osób posiadających większe ogrody, sady lub działki. Posiada największy zbiornik ze wszystkich rodzajów opryskiwaczy – niektóre modele pomieszczą nawet 30 litrów cieczy. Wyposażony jest w szelki plecakowe, które gwarantują swobodne poruszanie się i wygodę podczas pracy. Możemy wybrać między opryskiwaczem z ręczną pompką i dźwignią umieszczoną z boku, lub pompką mechaniczną zasilaną przez akumulator czy silniczek spalinowy.

Na co zwrócić uwagę przy wyborze opryskiwacza ogrodowego? 

Wybierając rodzaj opryskiwacza, warto także zwrócić uwagę na jego podstawowe parametry czy dodatkowe funkcje. 

• Ciśnienie robocze – wpływa na efektywność oraz moc wyrzucania cieczy. Modele wyposażone w pompy elektryczne lub spalinowe mają wyższe ciśnienie robocze, niż opryskiwacze wyposażone w pompy ręczne.
• Możliwość regulacji ciśnienia – dzięki niej możliwe jest intuicyjne dostosowanie strumienia do aktualnej potrzeby. 
• Pojemność zbiornika – w dużej mierze wpływa na nią rodzaj danego opryskiwacza, który określa ilość cieczy rozpylanej przez urządzenie.
• Rodzaj dyszy – dzięki różnym typom dysz do spryskiwania, możliwe jest generowanie szerokiego strumienia płaskiego, strumienia punktowego czy mgiełki.

Rada eksperta: Rodzaj opryskiwacza najlepiej dopasować nie tylko do wielkości ogrodu ale i do własnych możliwości fizycznych oraz częstotliwości stosowania środków ochrony roślin.

Stosowanie oprysków jest niemal niezbędne w ogrodnictwie, ale pamiętajmy, że silny i zadbany ogród to odporniejsze rośliny. Dlatego poza opryskami warto stosować dobre nawozy, które je wzmocnią. Naturalne i mineralne środki pomogą zadbać o ich zdrowy rozwój przez cały rok. Opryski ochronne są skuteczne – ale tylko wtedy, gdy wiemy, jak stosować środki ochrony roślin mądrze. Nie chodzi o to, by pryskać dużo, bo więcej wcale nie znaczy lepiej! Dzięki temu ogród będzie miejscem zdrowym – zarówno dla nas, roślin, jak i owadów.